Historia Iłży sięga czasów tak odległych, że nawet bajkopisarze nie pisząo nich „Dawno, dawno temu…”. Wiadomo jednak na pewno że:
- pierwsze ślady osadnictwa pochodząz 6000 roku przed nasząerą(to ponad 8000 lat temu). W wyniku prac wykopaliskowych odkryto cmentarzysko z kultury (co by to nie znaczyło) pucharów lejkowatych
- w pobliżu kościoła pod wezwaniem N. Marii Panny znajduj± się pozostałości dawnego grodziska słowiańskiego popularnie nazywane „Tatarskim Kopcem” (wg. legendy wysoki nasyp usypany został nad ciałami pomordowanych przez Tatarów w czasie najazdu ofiar) –
- od XI wieku Iłża jest własnościąbiskupów krakowskich
- wiele opracowań podaje rok 1239 jako datę nadania praw miejskich
- Iłża bardzo ucierpiał w czasie najazdu Tatarów (zagon dowodzony przez Kajdu) w 1241r.
- po najeĽdzie rozpoczęto wznoszenie zamku murowanego z kamienia i cegieł
- okres odrodzenia to iłżecki „złoty wiek”- rozwijał się handel, rzemiosło, rosła liczba domów i mieszkańców
- z Iłży pochodzili profesorowie Akademii Krakowskiej Jakub Młodszy i Starszy oraz Wojciech z Iłży-reformator
- bardzo zasłużył się miastu biskup krakowski Marcin Szyszkowski m. in. wybudował kościół farny w miejsce zniszczonego, ozdobił zamek oraz ratusz
- w czasie potopu Szwedzi zniszczyli miasto i zamek
- Iłża odegrała poważna rolę w okresie powstań narodowych w XIXw. W czasie powstania listopadowego rozegrała się tu bitwa wojsk rosyjskich z oddziałem gen. Samuela Różyckiego. W powstaniu styczniowym Iłża była bazązaopatrzeniową i koszarami dla powstańców. Często zagl±dał tu ze swoim oddziałem Dionizy Czachowski, wyj±tkowo dzielnie walczył pułk stopnicki pod wodząpłk. Karola Kality Rębajły
- Iłżeckie akta parafialne potwierdzająśmierć 24 partyzantów z Iłży i okolic w czasie powstania styczniowego
- W czasie I wojny światowej Iłża była świadkiem przemarszów i walk wojsk austriackich, rosyjskich i niemieckich
- z inicjatywy patriotów iłżeckich powstała organizacja sportowa Towarzystwo „Piechur” przekształcona wkrótce w POW (Polska Organizację Wojskow±)
- 2 listopada 1918r. peowiacy wyszli wreszcie z podziemia i dokonali rozbrojenia znienawidzonych Austriaków
- na pocz±tku września 1939r. pod Iłżąrozegrała się bitwa między żołnierzami 3 i 12 dyw. piechoty a siłami niemieckimi, zaliczana do największych bitew kampanii wrześniowej (Iłża wymieniana jest na kolumnadzie Grobu Nieznanego Żołnierza w Warszawie)
- w czasie okupacji działały na terenie Iłży wszystkie ważne siły ruchu oporu: Armia Krajowa, Bataliony Chłopskie, Gwardia Ludowa
- Iłża została wyzwolona 16 stycznia 1945r